ساکنان عالم غیب / گفت وگو با حجت الاسلام والمسلمین شیخ جعفر ناصری

این قالب های عبادی که صور ممثلة عبادات و اعتقادات هستند عالم جداگانه ای دارند. در اینجا باید متذکر این مطلب هم بشویم که شیاطین هم جنس لطیفی از آتش دارند و آنها عمل انسان ها را می بینند و به همین خاطر اخلاص مؤمن همیشه در خطر است. چون خود مؤمن هنوز به شهود نرسیده است، نمی داند نمازی را که می خواند به چه صورت درآمد و کجای آن نقص داشت ولی شیاطین بلافاصله حاضر می شوند. وقتی عبد صالحی نماز شبی می خواند همان موقع این نماز صورت ملکوتی پیدا می کند و ممثّل به صورتی می شود. ملائکه آن را برمی دارند و تا مقام قرب الهی بالا می برند ولی شیطان بلافاصله خودش را می رساند ببیند آیا می تواند عمل مؤمن را مخدوش کند و به اخلاص مؤمن آسیب بزند و عملش را از بین ببرد؟ آیا می تواند مؤمن را به عجب و ریا مبتلا کند؟ وقتی مؤمن دچار عجب و ریا شد آن صورت ممثل مخدوش می شود و قدرت ارتقا و طیّ طریق تا مقام قرب را نخواهد داشت. شیطان این مسئولیت را به عهده خودش و ابنائش گذاشته است. شیطان همانند خون در رگ و ریشة بنی آدم در سریان و جریان است. اصلاً دیدن شیطان کار هر کسی نیست. دیدن شیطان که از اجسام مجرد به شمار می آید، کار اولیای شیطان است. چنانکه فرعون شیطان را می دید و شیطان سراغ او می آمد و یا کار انبیا و کسانی است که اهل شهود باشند. آنها هستند که می توانند او را و خراب کاری او را ببینند.2

شیاطین خوب می دانند که چگونه عمل مؤمن را خراب کنند. بالاخره شیطان مسیری را طی کرده و به فرمایش امیرالمؤمنین سجده های شش هزارساله داشته است. شما ببینید که در ابتدای خلقت وقتی شیطان وقت و فرصت از خداوند خواست، خدای متعال فرمود تو را تا «روز وقت معلوم» فرصت خواهیم داد درحالی که او تا قیامت فرصت خواسته بود ولی خدای متعال تا زمان ظهور حضرت بقیه الله ـ روحی له الفداء ـ به او فرصت داد و او قسم یاد کرد که « فبعزّتک لأغوینّهم أجمعین إلّا عبادک منهم المخلَصین؛ خدایا من به عزت و جلال تو اینها را گمراه خواهم کرد مگر بندگان مخلَصت را»3 آن زمان که هنوز بندگان مخلَص به دنیا نیامده بودند. ابتدای خلقت حضرت آدم بود ولی او به کار خودش و کیفیت کارش احاطه داشت. او می داند هر عمل صالحی وقتی از مؤمن صادر می شود قابل خدشه است مگر عملی که از روی اخلاص صادر شود. که آن عمل در زاویه ای صادر خواهد شد و ارتقا پیدا خواهد کرد که شیطان نمی تواند آن عمل را ببیند لذا از همان اول آن عمل خالص و عمل مخلصین را استثنا کرد. به دلیل اینکه آن عمل برای او نامریی خواهد بود و او نمی تواند بر آن احاطه داشته باشد. شیاطین احاطة زیادی به کار دارند و کیفیت خراب کردن را خوب بلد هستند. آنها جنس و مواد کارشان مواد دیگری است.4

شیطان مواد کار خودش یعنی حلم، ایمان، نماز و ... را می تواند ببیند و به آنها آسیب وارد کند از آن طرف کسی که اهل شهود شده و چشمان او آن قدر لایق و پاک شده است که موجودات مجرد ملکوت را می تواند درک کند، یا به فضل خدا می تواند اعمال خود را از آفت نگه دارد.

آیا عوالم غیبی و ساکنان آنها قابل دسته بندی هستند یا خیر؟ و در صورتی که قابل دسته بندی هستند، به چه صورت دسته بندی می شوند؟

به هر حال عوالم غیب و ساکنان آنها دارای مراتب هستند و از نظر قرآن و روایات این موضوع امری بدیهی است. یکی از ساکنان غیب حضرت جبرئیل(ع) است که به تعبیری ایشان را باید سلطان ملکوت بخوانیم و طبیعی است که ایشان زیرمجموعه های متعددی داشته باشد. روایاتی که ملائکه را معرفی می کنند در ضمن این روایات درجات و مقام آنها را می توان فهمید. طبیعی است که ملائکه ای که موکل

فرود آوردن قطره های باران هستند درجه و مقامشان با حضرت جبرئیل(ع) که همیشه در محضر انبیای عظام و استادش امیرالمؤمنین(ع) بوده است، فرق می کند.

دسته بندی ساکنان ملکوت کار آسانی نیست و یک تحقیق وسیع و رجوع به آیات و روایات می طلبد. به طور کلی باید بگوییم که دسته بندی ساکنان عوالم غیب به حسب مراتب آنهاست و مراتب آنها هم به حسب معرفت آنها و مسئولیت آنها. ملائکه ای که به شیعیان اهل بیت(ع) خدمت می کنند و سلام شیعیان را به حضرت اباعبدالله (ع) می رسانند. ملائکه ای که نماز را ارتقا می دهند و به مرتبة قرب الهی می رسانند. اینها در جای خودش دسته بندی و درجه بندی شده هستند و مهم آن است که انسان قوه بصیرتی پیدا کند و بتواند ببیند که در آیات بسیاری به این معنا اشاره شده و مردم و مؤمنین را به این ترغیب کرده اند که دارای بصیرت باشند و یکی از مراتب بصیرت، شهود ساکنان ملکوت است.

برای حضرت ابراهیم(ع) این شهود در حد بسیار وسیعش پیدا شد. امیرالمؤمنین(ع) نیز می فرماید: «لوکشف الغطاء ما ازددت یقیناً؛ اگر پرده ها کنار بروند برای من یقینی بیش از آنکه دارم پیدا نخواهد شد.» برای اینکه آن بزرگوار دائم پشت پرده را می بیند. پرده برای ما پرده است و الّا برای آن بزرگوار که تا منتهای

معراج پیامبر اکرم (ص) را دیده و در شب معراج به سبب داشتن بصیرت آن حضرت را همراهی کرده و آزادی روح، روح آن بزرگوار به همراه جسم رسول خدا مشرف به نزدیک ترین قرب ربوبی شده است، هیچ پرده و غطائی نخواهد بود.

ارتباط و اتصال انسان با موجودات عالم غیب چگونه حاصل می شود؟ایا این ارتباط در اختیار ا نسان هست؟

در مورد نحوة ارتباط و اتصال با این موجودات بود، باید گفت که فقط با ایمان، عمل صالح و رسیدن به شهود می توان به این مقام رسید.

ما همان طور که دو چشم ظاهر داریم، دو چشم باطن هم داریم و این دو چشم باطن باید باز و روشن شوند برای درک حقائق باطنیة برزخیة ممثّله. باید چشم باز شود تا بتواند ارتباط و اتصال برقرار کند. برخی اولیای خدا بوده اند که به این شهود رسیده اند. گاهی در شب قدر برای بعضی از اولیای خدا (پرده ها) کنار می رفته و مشاهده می کرده اند. گاهی به دلایلی نصیب یکی از اولیای خدا شهود زیاد بوده و مشاهده می کرده اند.5

بعضی از اولیا نقل می کنند که در بیابان می گفته اند اذان صبح شد و وقتی از آنها می پرسیدند آقا شما از کجا فهمیدید؟ می فرمودند که ملائکة شب رفتند و ملائکة روز آمدند. وقتی انسان به شهود رسید برکات بی حدّ و حصری خواهد داشت.

خلاصه اینکه ارتباط انسان با موجودات غیبی (البته با آن دسته از موجودات که امکان دارد در قلمرو حس انسان قرار بگیرند) به دوگونه تصور می شود:

اول، گاهی با موجودات مجرد همچون ملائکه است که این اختیاری نیست، به این معنا که هروقت انسان اراده کند بتواند با آنها رابطه برقرار کند، بلکه علاوه بر فراهم آمدن مقدمات اذن خداوند متعال هم باید به آن تعلق گیرد. در صورت مشاهده چه بسا به صورت انسان ظاهر می شوند همچون ظهور ملک روح که برای حضرت مریم (س) به صورت بشر متمثل شد:

«فتمثّل لها بشراً سویّاً»6.

دوم، برخی هم ممکن است در تسخیر انسان قرار گیرند چه بسا احتمال اختیاری بودن ارتباط با آنها مطرح باشد، همچون تسخیر جن.

منبع:http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/4227/5718/56755